Steward Ownership
eenvoudig uitgelegd
Wat is steward-eigenaarschap in één zin?
Waarom is dit belangrijk?
In het huidige bedrijfsleven hebben aandeelhouders meestal het laatste woord. Ze kiezen bestuurders, bepalen de strategie en beslissen over de toekomst. Maar hier zit een fundamenteel probleem:
Ze zijn er simpelweg voor het financiële rendement. Dit leidt tot ernstige problemen:
- Mooie ideeën verworden tot marketingpraatjes: Bedrijven die ooit werden opgericht met oprechte idealen, zijn verworden tot merken die slechts lippendienst bewijzen aan hun oorspronkelijke waarden.
- Kortetermijnwinst boven alles: Kwartaalcijfers worden belangrijker dan langetermijnimpact, met schadelijke gevolgen voor de samenleving en het milieu.
- Verkoop aan de hoogste bieder: Prachtige, missiegedreven bedrijven worden verkocht aan grote corporaties die vooral geïnteresseerd zijn in het merk, niet in de waarden.
- Consumenten en de aarde zijn de dupe: Productkwaliteit gaat achteruit, duurzaamheidsclaims worden uitgehold, en de echte kosten worden afgewenteld op samenleving en milieu.
Bekende voorbeelden hiervan zijn overal te zien:
- Ben & Jerry's (opgericht met sterke sociale waarden) werd overgenomen door Unilever
- The Body Shop (pionier in ethische cosmetica) werd gekocht door L'Oréal en later Natura
- Tom's of Maine (natuurlijke producten) werd overgenomen door Colgate-Palmolive
In elk van deze gevallen begon de oorspronkelijke missie te verwateren, producten veranderden, en de prioriteiten verschoven naar winstmaximalisatie.
Steward-eigenaarschap biedt een alternatief dat je bedrijf en missie beschermt tegen deze druk. Het zorgt ervoor dat waarden niet alleen mooi klinken in marketingmateriaal, maar juridisch beschermd zijn in het DNA van je bedrijf.
Waarom zou je dit willen?
Stel je voor: je hebt een bedrijf opgericht met een missie waar je in gelooft. Misschien maak je duurzame producten, bied je betekenisvolle diensten aan, of los je een maatschappelijk probleem op. Na jaren hard werken heb je succes, maar dan komen deze vragen:
- Wat gebeurt er met je bedrijf als jij ermee stopt?
- Kan iemand je bedrijf kopen en de missie veranderen?
- Moeten alle winsten naar aandeelhouders?
- Hoe zorg je dat je bedrijf trouw blijft aan zijn oorspronkelijke doel?
Steward-eigenaarschap lost deze problemen op.
Hoe werkt het? De twee basisprincipes
Steward-eigenaarschap werkt met twee eenvoudige principes:
De beslissingsbevoegdheid ligt bij mensen die echt geven om het doel van het bedrijf (zoals oprichters, werknemers of vertrouwde adviseurs), niet bij wie toevallig de meeste aandelen bezit. Belangrijk: deze zeggenschap kan niet worden verkocht.
Winst is belangrijk, maar het is een middel, geen doel op zich. De meeste winst wordt geherinvesteerd in het bedrijf of gebruikt voor het doel. Investeerders krijgen een eerlijke vergoeding, maar geen buitensporige winsten.
Bedrijven die je kent die zo werken
Deze bekende bedrijven werken al met vormen van steward-eigenaarschap:
| Bedrijf | Kenmerken van hun steward-eigenaarschap |
|---|---|
| Patagonia (Outdoor kleding) |
|
| Bosch (Technologie en engineering) |
|
| Ecosia (Zoekmachine) |
|
| Triodos Bank |
|
Hoe dit anders is dan een gewoon bedrijf
| Traditioneel bedrijf | Steward-owned bedrijf |
|---|---|
| Aandeelhouders bezitten het bedrijf | "Stewards" hebben de beslissingsbevoegdheid |
| Wie de meeste aandelen heeft, beslist | Deze zeggenschap kan niet worden verkocht |
| Het hoofddoel is aandeelhouderswaarde maximaliseren | Het hoofddoel is de bedrijfsmissie vervullen |
| Het bedrijf kan worden verkocht aan de hoogste bieder | Het bedrijf blijft onafhankelijk, zelfs na vertrek van de oprichter |
| Druk voor kortetermijnwinsten kan ten koste gaan van de missie | Langetermijndenken en missie-trouw staan centraal |
De gevolgen van traditioneel eigenaarschap zien we dagelijks:
- Duurzaamheidsinitiatieven worden geschrapt zodra winsten dalen
- Kwaliteit wordt opgeofferd voor hogere marges
- Bedrijven die ooit een missie hadden worden harde winstmachines
- Oprichters die machteloos moeten toezien hoe hun levenswerk van koers verandert
Steward-eigenaarschap beschermt wat echt belangrijk is:
- De oorspronkelijke reden waarom het bedrijf werd opgericht
- De relaties met klanten, medewerkers en gemeenschappen
- De kwaliteit en integriteit van producten en diensten
- De positieve impact op de samenleving en het milieu
Praktische eerste stappen
Geïnteresseerd in steward-eigenaarschap voor jouw bedrijf? Begin hier:
Wat is de kern van je bedrijfsmissie die je wilt beschermen? Welke waarden wil je veilig stellen voor de toekomst?
Zoek een advocaat die bekend is met alternatieve bedrijfsstructuren. In Nederland zijn er advocaten die gespecialiseerd zijn in stichtingsstructuren.
Je kunt beginnen met simpele statutaire wijzigingen die je missie beschermen, en later naar een volledig steward-model gaan.
Neem contact op met organisaties zoals Purpose (purpose-economy.org) die bedrijven helpen bij deze transities.
Bekijk meer Nederlandse voorbeelden op de bedrijvenpagina van We Are Stewards: https://wearestewards.nl/bedrijven/
Lees meer over verschillende modellen op: https://wearestewards.nl/steward-ownership/
Bedenk dat het beschermen van je missie niet betekent dat je bedrijf niet kan groeien of succesvol kan zijn. Integendeel - veel steward-owned bedrijven presteren juist beter op de lange termijn omdat ze niet afgeleid worden door kortetermijndruk van aandeelhouders.
Steward-Eigenaarschap en de Sociale Driegeleding
Steward-eigenaarschap sluit opmerkelijk goed aan bij de Sociale Driegeleding die Rudolf Steiner begin 20e eeuw ontwikkelde. Steiner stelde dat een gezonde samenleving drie onafhankelijke, maar samenwerkende gebieden nodig heeft:
- Het Geestesleven (cultuur, onderwijs, wetenschap, kunst) - Gebaseerd op vrijheid
- Het Rechtsleven (wetten, regels, afspraken) - Gebaseerd op gelijkheid
- Het Economische leven (productie, handel, consumptie) - Gebaseerd op broederschap
Steward-eigenaarschap brengt deze drie gebieden in balans binnen een bedrijfsstructuur:
Vrijheid in het doel en de waarden (Geestesleven)
- De missie en waarden van het bedrijf kunnen zich vrij ontwikkelen
- Stewards hebben de vrijheid om beslissingen te nemen op basis van wat het doel het beste dient
- Het bedrijf kan creativiteit en innovatie stimuleren zonder druk van externe aandeelhouders
Gelijkheid in de besluitvorming (Rechtsleven)
- Zeggenschap is gebaseerd op verbinding met de missie, niet op financiële inbreng
- Er zijn duidelijke, rechtvaardige regels over hoe het bedrijf bestuurd wordt
- Alle belanghebbenden worden eerlijk behandeld
Broederschap in het economische (Economische leven)
- Winst wordt gezien als middel om de missie te dienen, niet als doel op zich
- Waardecreatie komt alle stakeholders ten goede
- Economische beslissingen houden rekening met de lange termijn en het welzijn van allen
Steiner zag dat in de moderne samenleving deze drie gebieden vaak door elkaar lopen, wat tot problemen leidt. In traditionele bedrijven overheerst het economische aspect vaak de andere twee, waardoor winst belangrijker wordt dan waarden of eerlijke verhoudingen.
Steward-eigenaarschap herstelt deze balans door juridische structuren te creëren waarin alle drie gebieden hun rechtmatige plaats krijgen. Het doel (geestesleven) wordt beschermd, de besluitvorming (rechtsleven) wordt eerlijk geregeld, en de economische activiteit (economische leven) dient het grotere geheel.
In deze zin is steward-eigenaarschap een praktische toepassing van Steiners visie op een meer evenwichtige en menselijke economie, waarin niet alleen financieel kapitaal, maar ook sociaal en cultureel kapitaal worden gewaardeerd en ontwikkeld.
Meer inspiratie en informatie
- Voor meer inspiratie, bekijk de VPRO Tegenlicht aflevering "Goed geld verdienen" waarin alternatieve bedrijfsmodellen worden onderzocht: https://www.vpro.nl/programmas/tegenlicht/kijk/afleveringen/2019-2020/goed-geld-verdienen.html
- Bekijk de Nederlandse voorbeelden en resources op We Are Stewards: https://wearestewards.nl/
- Internationale voorbeelden en kennis zijn te vinden bij Purpose Economy: https://purpose-economy.org/
Veelgestelde vragen
Ja! Steward-eigenaarschap betekent niet dat je geen winst mag maken of geen beloning voor je werk mag krijgen. Het betekent alleen dat extreme winstuitkering en verkoop van zeggenschap zijn beperkt.
Ja, steward-owned bedrijven kunnen investeerders aantrekken die een eerlijk rendement krijgen, maar geen controle over het bedrijf kunnen kopen. Er zijn zelfs investeerders die specifiek zoeken naar bedrijven met beschermde missies.
Nee, steward-owned bedrijven zijn gewoon commerciële bedrijven die winst maken. Het verschil zit in hoe de zeggenschap is geregeld en hoe de winst wordt gebruikt.
Absoluut niet! Het is juist voor kleine en middelgrote bedrijven een goede manier om hun missie te beschermen. Er zijn steeds meer hulpmiddelen beschikbaar om deze structuur toegankelijk te maken voor bedrijven van alle groottes.
Klaar om je bedrijfsmissie te beschermen?
Steward-eigenaarschap is een krachtige manier om een bedrijf op te bouwen dat trouw blijft aan zijn missie, ook lang nadat de oprichters vertrokken zijn. Het is een groeiende beweging van ondernemers die willen dat hun bedrijven een positieve kracht in de wereld blijven, niet alleen winstgeneratoren worden.
Ontdek meer over steward-eigenaarschap
